️🎯TÌNH TRẠNG TỔN THƯƠNG MÀ NHIỀU NGƯỜI THƯỜNG HAY MẮC PHẢI !!! BONG GÂN - TRẬT KHỚP !!! - Bong Gân là thuật ngữ nhằm chỉ những tổn thương do cơ bị kéo giãn quá mức làm căng giãn hoặc rách, đứt một phần hoặc hoàn toàn dây chằng dẫn đến tình trạng mất vững khớp nhưng chưa gây trật khớp gây tổn thương cho cổ chân và bàn chân .
- Trật Khớp là sự di chuyển bất thường của các đầu xương khiến cho diện tiếp khớp của các đầu xương bị sai lệch. Trật khớp là hậu quả của những chấn thương nặng và thường kèm theo tình trạng tổn thương nặng nề của dây chằng, bao khớp và các cấu trúc xung quanh.
- Bong gân, trật khớp thường gặp trong tai nạn giao thông, tai nạn lao động, tai nạn sinh hoạt hay chấn thương thể thao. Nhiều người cho rằng đây là những thương tích nhẹ, có thể tự điều trị. Quan niệm sai lầm này dẫn tới cách xử lý không đúng và hậu quả có thể rất nặng nề vì vậy người bệnh cần xử trí đúng để có thể nhanh chóng bình phục và tránh những hậu quả không đáng có.
@- Bong gân và rách cơ thường được nhắc đến cùng nhau, vì chúng giống nhau về bản chất. Về mặt kỹ thuật, khi một dây chằng hoặc bao khớp bị rách, nó được gọi là bong gân, khi cơ bị rách, nó được gọi là rách cơ  
- Bong gân và rách cơ có xu hướng xảy ra cùng lúc, vì khi một lực đủ mạnh để xé rách mô thì cũng sẽ có thể gây rách các cấu trúc còn lại.
- Tuy nhiên, bong gân và rách cơ không phải lúc nào cũng biểu hiện như nhau. Một chấn thương có thể chỉ gây bong gân nhẹ nhưng lại làm rách cơ nghiêm trọng hoặc ngược lại.
1- DẤU HIỆU KHI BỊ BONG GÂN, TRẬT KHỚP  Ở CỔ TAY & CỔ CHÂN :
+ Theo Y Cốt Liên Khoa thì  Bong Gân, Trật Khớp có thể xảy ra ở tất cả các khớp nhưng thường gặp ở khớp cổ chân, khớp gối, khớp cổ tay, khớp khuỷu và khớp vai. Bong gân, trật khớp thường là hậu quả của những chấn thương đột ngột, gắng sức do cơ chế chấn thương trực tiếp hoặc gián tiếp vào vùng khớp gây nên.
+ Biểu hiện của Bong Gân rất thay đổi, tùy thuộc vào mức độ nặng của tổn thương. Các triệu chứng của bong gân thường là đau, sưng nề, bầm tím tụ máu vùng khớp, giảm khả năng vận động khớp. Trong trường hợp nặng, bong gân dẫn đến lỏng khớp và mất chức năng của khớp.
* Có nhiều tổn thương chân có thể xảy ra do hoạt động hoặc đi lại quá nhiều, sai tư thế nên cần nhận biết đúng là bong gân hay vấn đề khác để xử trí, điều trị đúng cách. Khi bị bong gân chân, bạn sẽ có các dấu hiệu sau :
-  Nghe tiếng trật chân, nếu chú ý có thể có cảm giác bị rách vào thời điểm chấn thương. Sưng cổ chân, khó gập lại.
 - Đau nhói ở vùng khớp bị tổn thương : Cảm giác đau nhói ở vùng tổn thương, đặc biệt tăng lên khi cử động, di chuyển. Sau đó, khớp cứng lại và người bệnh không còn cảm thấy đau. Tuy nhiên, khoảng 1 giờ sau, vùng khớp bị tổn thương đau nhức trở lại, sưng và bầm tím do chảy máu ở bên trong.
-  Khó khăn khi đi lại hoặc cử động cổ chân : Nếu bong gân ở cổ chân, cổ tay, bàn chân, bàn tay, dẫn đến tổn thương ảnh hưởng và đau đớn. Nặng có thể ảnh hưởng đến mạch máu và dây thần kinh, người bệnh còn bị tê, liệt bàn chân và  người bệnh sẽ không đi được, không cử động được .
- Hầu hết các trường hợp bị bong gân cần phải chụp X-quang để phân biệt với tình trạng gãy xương và siêu âm kiểm tra tình trạng thương tổn của các dây chằng.

2- NHỮNG TỔN THƯƠNG THƯỜNG GẶP TRONG BONG GÂN - TRẬT KHỚP
+ Khớp vai: Trật khớp vai tái diễn do tổn thương sụn viền và bao khớp phía trước. Rách gân cơ chóp xoay, tổn thương sụn viền, tổn thương đầu dài gân cơ nhị đầu.
+ Khớp khuỷu: Trật khớp khuỷu, tổn thương đầu xa gân cơ nhị đầu cánh tay.
+ Khớp cổ tay: Trật khớp quay trụ dưới, tổn thương phức hợp sụn sợi.
+ Khớp gối: Đứt dây chằng chéo trước, dây chằng chéo sau, dây chằng bên trong, dây chằng bên ngoài, rách sụn chêm, trật bánh chè tái diễn...
+ Khớp cổ chân: Tổn thương dây chằng delta, dây chằng sên mác trước...

Y Cốt Liên Khoa nhận thấy đối tượng thường bị bong gân ở chân là những người thường xuyên đi giày cao gót hoặc người chơi bóng rổ, bóng đá,… và các môn thể thao dùng nhiều lực chân. Ngoài ra, một số yếu tố sau làm tăng nguy cơ bị bong gân ở chân :
+ Đi bộ, chạy nhảy trên bề mặt không bằng phẳng.
+ Đi giày thể thao không vừa chân, không phù hợp.
+ Người từng bị bong gân có nguy cơ tái phát cao hơn khi gặp chấn thương khác hoặc tương tự.
- Đa phần bong gân ở chân dễ dàng được chẩn đoán qua triệu chứng bệnh sau chấn thương như : đau khớp cổ chân, giảm hoặc mất vận động, sưng nề, bầm tím khớp cổ chân,… Song để chẩn đoán chính xác mức độ tổn thương, vị trí tổn thương để điều trị thì các phương pháp chẩn đoán hình ảnh sẽ hỗ trợ :
+ Chụp X-quang : giúp quan sát cấu trúc xương và khớp,…
+ Chụp MRI : kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh này chi tiết và rõ nét hơn, vì thế thường chỉ định trong chẩn đoán trường hợp tổn thương dây chằng mức độ nặng hoặc tổn thương sụn khớp, mô mềm,…
Dựa trên mức độ tổn thương dây chằng có thể phân thành các mức độ bệnh từ nhẹ đến nặng để điều trị, chăm sóc tốt hơn.
Bệnh nhân bong gân chân độ 1 chỉ bị đau và phù nề nhẹ quanh mắt cá chân. Ở mức độ này, dây chằng chỉ bị kéo giãn nhẹ và tổn thương cũng chỉ xuất hiện ở mức độ vi thể.
Khi lực tổn thương mạnh, dây chằng không chỉ bị tổn thương vi thể mà còn bị đứt ( rách )  một phần. Người bệnh có triệu chứng đau, sưng nề quanh khớp, mất cảm giác vững chắc .
Đây là mức độ nguy hiểm nhất khi dây chằng bị đứt hoàn toàn. Ngoài ra quanh khớp cổ chân còn có tình trạng sưng nề, bầm tím nghiêm trọng. Thăm khám thấy khớp cổ chân lỏng lẻo, mất vững.
 Bong gân nhẹ có thể tự điều trị tại nhà, trước tiên dựa vào dấu hiệu và cơn đau, người bệnh cần xác định mình bị bong gân chân mức độ nào. Nếu bong gân nặng cần đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán mức độ nặng, điều trị và theo dõi sau điều trị. Xử trí cấp cứu khi bị bong gân cần thực hiện theo nguyên tắc sau :
- Thứ nhất, để chân bị tổn thương được nghỉ ngơi. Trong trường hợp bong gân nhẹ, cần hạn chế vận động khớp bị tổn thương. Nếu tổn thương khớp chi dưới, cần hạn chế đi lại hoặc hỗ trợ đi lại bằng nạng. Nếu tổn thương khớp chi trên, cần tránh các động tác gây đau cho khớp. Khi người bệnh đỡ đau có thể nhẹ nhàng tập vận động trở lại. Trong trường hợp bong gân nặng, cần phải để khớp bị thương tổn ở tư thế cơ năng - là tư thế mà khớp được nghỉ ngơi hoàn toàn. Người bệnh thường được bó bột hoặc nẹp bột để hỗ trợ cho khớp ở tư thế cơ năng. Sau 4-6 tuần, có thể cho người bệnh tập vận động trở lại.

* Nếu gặp khó khăn trong vấn đề này, hãy xử trí ban đầu rồi sau đó tới cơ sở y tế để được thăm khám cụ thể hơn. Dưới đây là những việc làm cần thực hiện ngay sau khi bị bong gân chân :
+ Hầu hết trường hợp bong gân chân nhẹ sẽ tự giảm triệu chứng và tự khỏi sau một vài ngày chăm sóc, nghỉ ngơi tốt. Tuy nhiên nên tập vận động dần dần, đúng tư thế để giúp chân linh hoạt hơn, nhanh phục hồi hoàn toàn hơn.
+ Khi bong gân chân mức độ vừa trở lên, sau những cách xử lý giảm đau cấp tốc như chườm đá, kê cao chân trên thì bệnh nhân cần sớm tới cơ sở y tế thăm khám, kiểm tra. Các trường hợp nặng, ứ dịch đi kèm với mảnh xương vỡ thì bác sĩ sẽ xem xét thực hiện phẫu thuật.
$- Dùng Thuốc : Đối với bong gân nhẹ và vừa, bác sỹ thường hướng dẫn tự chăm sóc tại nhà theo nguyên tắc trên và dùng thuốc giảm đau chống viêm thông thường như paracetamol, ibuprofen…  LƯU Ý :  không dùng aspirin vì gây chảy máu và chống ngưng kết tiểu cầu.
+  Nếu người bị bong gân là do chơi thể thao, thì có thể xịt Ethyl clorua vào chỗ bị bong gân để làm lạnh tại chỗ, giúp giảm đau. Tập phục hồi chức năng được thực hiện khi người bệnh cảm thấy đỡ đau. Quá trình tập vận động khớp được thực hiện từ đơn giản đến phức tạp, từ nhẹ đến nặng.

Bong gân là tổn thương thường gặp nên hầu hết người bệnh thường chủ quan và không biết cách xử trí đúng, gây ra những hậu quả nghiêm trọng. Dưới đây là một số lưu ý trong xử trí khi bị bong gân :
+  Trong vòng 48 tiếng đầu khi xảy ra bong gân : Không dùng rượu thuốc, cao ( dầu nóng ) để xoa bóp hoặc chườm nóng vào vùng khớp bị tổn thương, bởi có thể gây chảy máu bên trong nhiều hơn.
+  Không tiêm thuốc gì vào chỗ bị bong gân để tránh làm giãn mạch, sưng, bầm tím nhiều hơn.
+  Không nên băng chỗ bị bong gân quá chặt vì có thể gây đau nhức và bầm tím.
- Bong gân là một trong những tổn thương thường gặp và có thể để lại hậu quả nếu không biết cách xử trí đúng. Nhiều người cho rằng bong gân, trật khớp là những thương tích nhẹ, có thể tự điều trị. Dùng dầu nóng, rượu ngâm xoa vào vùng chi thể bị bong gân, trật khớp có thể để lại những hậu quả khôn lường nếu không đúng cách. Có thể để lại những biến chứng và di chứng nặng nề. Hậu quả của điều trị bong gân, trật khớp không đúng làm cho triệu chứng của bệnh kéo dài, teo cơ, cứng khớp và mất chức năng của khớp.
CÁCH PHÒNG NGỪA CHẤN THƯƠNG BONG GÂN
- Thận trọng trong các hoạt động để tránh ngã.
- Mang trang bị bảo vệ khi chơi các môn thể thao va chạm.
- Cần thực hiện các bài tập massage đầu gối.
- Khi đã bị trật một lần, khớp sẽ rất dễ bị trật lại. Để tránh trật khớp tái diễn, nên tập một số bài tập đặc biệt để tăng cường sức mạnh và độ ổn định của khớp theo hướng dẫn của thầy thuốc.
*** LƯU Ý : cách tốt nhất để phòng tránh chấn thương bong gân khớp đầu gối, là cần tăng cường sức chịu đựng bền bỉ và tính dẻo dai của các gân cơ, trước các áp lực vận động bằng việc bổ sung các vitamin và khoáng chất

P/s : Bong gân chân nói chung là chấn thương thường gặp phải ở những người phải hoạt động cổ chân nhiều hoặc hoạt động quá mức hoặc do chấn thương bên ngoài tác động. Việc điều trị bệnh bong gân chân không khó khăn, song cần kiên trì và nghiêm túc trong kiêng khem để phục hồi bệnh nhanh chóng hơn.